YKS hazırlık süreci öğrencilerin gelişimsel açıdan çocukluktan yetişkinliğe geçişin yaşandığı karmaşık bir döneme denk gelmektedir. Bu dönemde bireyler
- Ortalama 14-18 yaş aralığındadır (mezuna kalma süreçlerini de ilave ediniz)
- Bağımsızlık kazanma eğilimindedir
- Kimlik sorgulaması, kimlik kazanımı eğilimleri gösterir
- Kendini tanımaya çalışır
- Çevresini sorgulamaya ve anlamaya çalışır
- Mesleki ilgilerini, yönelimlerini şekillendirir
- Kimlik ve rol karmaşası yaşayabilirler
İşte bu dönemsel özellikler hayat-memat meselesi haline gelen YKS süreci ile kesişince öğrenci bireylerimiz büyük bir karmaşaya düşebilir. Toplumun, ailenin, okulun, ÖSYM’nin beklentileri karşısında kendilerinin beklentilerini yoklamaya fırsat bile bulamayabilirler. Yeterliliklerini ve koşulları ölçme tartma konusuna eğilemeyebilirler. Kendilerinin neyde iyi olduğunu ölçüp tartamadıkları gibi kendilerinin hayattan beklentilerinin ne olduğunu sorgulayamayabilirler. Hal böyle olunca zaman zaman “ergenlik tribi”, zaman zaman da “aylaklık”, “ne istediğini bilmezlik”, “asosyallik”, “agresiflik” diye adlandırılan, daha doğrusu etiketlenen durumlar açığa çıkabilir.
Sevgili YKS öğrencilerim, bu etiketleme eylemleri dışarıdan gelmektedir. Yani, etiketleyen insanları yönetemeyiz, etiketlemelerine kalıcı bir biçimde mani olamayız. Bu nedenle bu etiketleri, yaftaları içselleştirmemeye yönelik kendimizi tanıma sürecine girmemiz hayati önem taşımakta. Gelin başkası bizi tanımlamadan biz kendimizi tanıyalım. Nasıl mı? Canımız iki gözümüz SWOT Analizi ile!
1. SWOT ANALİZİ NEDİR?
Öncelikle YKS çalışma sürecinde SWOT Analizinin işlevi nedir buna bakalım. SWOT Analizi, herhangi bir konu ile ilgili içsel ve dışsal durumları saptamak için kullanılan stratejik bir yöntemdir. Buradaki
- içsel durumlar, bireyin güçlü ve zayıf yanlarını
- dışsal durumlar, fırsatlar ve tehditleri işaret eder.
SWOT sözcüğündeki her bir harf, bu içsel ve dışsal durumlara göndermede bulunur. Bir çeşit bilimsel akrostiş de diyebiliriz 🙂 O halde her bir harfin hangi sözcüğe karşılık geldiğine, ne anlamda kullanıldığına bakalım.
1.1. Strength: Bireyin güçlü yanları
S harfi bireyin yani bizim vakamızda YKS öğrencisinin güçlü yanlarını tespit etmesine yöneliktir. Tamam tespit edelim güzel koçcuğum, edelim de nasıl edelim diye asabileşebilirsiniz haklı olarak. Fakat buna da hazırlıklıyız, işte bu tespit için kendinize sorabileceğiniz birkaç soru:
- Hangi branşta iyiyim?
- Hangi konular cepte?
- Konu ders çalışmak olunca en güçlü/en iyi yaptığım şey ne?
- Diğer insanlarla kıyaslayınca sahip olduğum avantajlar ne?
- Tüm bunların yanı sıra potansiyelim, yani içinde var olan güç ne şekilde?
Öğrencilerimizin en büyük problemi, özellikle bazı sayısal öğrencilerimizde gördüğümüz bir durum, hangi branşta iyi olduğunu tespit etme sorunudur. Mesela bazen öğrencimiz geliyor ve şöyle diyor:
“Hocam ben sağlık sektöründe bir meslek istiyorum. Sayısal seçtim. Fakat matematik yapamıyorum, yapabileceğimi de düşünmüyorum, fizik deseniz icat edene her gün küfrediyorum, kimyada 10 konunun 20’si eksik, biyoloji deseniz bi’ ondan ümitliydim, o da beni yarı yolda bıraktı. Ama sayısaldan da katiyen vazgeçmem!”
Haydaaaa. Hele de bu, son sınıfta karşılaştığımız bir durum olursa daha çok haydaaaaaaa. Canım öğrencim, güzel öğrencim hayallerine saygım sonsuz. Fakat kendine neden bunu yaptın. Bir kere her deneme sonrası yaşanan hüsranla “MATEMATİK YAPAMIYORUM!” kehaneti kendini gerçekleştirmiş. FKB için de aynı durum geçerli. Hah işte böyle olunca bir durmak, nefes almak, durum analizi yapmak şart. Güçlü yanların ne? Hangi branşta daha iyisin, hangi avantajlara sahipsin? Bunları analiz etmeden o hedefe varmak im-kan-sız bir hal almaz da ne olur!? Hedefinden vazgeç demiyorum, kesinlikle böyle düşünme. Fakat, bu hedef için içsel olarak taşıdığın güçlü yan ne, bunu bul! Yılmaz, gayretkeş, kararlı bir yapın varsa, bu da iyi olduğun bir konu olarak kayıtlara geçirebileceğin bir avantajdır.
Bu kısım daha uzar da uzar, detaylar için e-mail pliz 🙂
1.2. Weaknesses: Bireyin zayıf yanları
W harfi bireyin yani bizim vakamızda YKS öğrencisinin zayıf yanlarını tespit etmesine yöneliktir. Ben baştan aşağı fail, loser bir kimseyim diyorsanız, fakat hangi konularda hangi güçsüz yanlarınız nedeniyle loser olduğunuzu bilmiyorsanız, üzgünüm fakat daha çooook loser olursunuz. Hadi buna bir son vermek için durum tespiti yapalım ve zayıf yönlerimiz neler bunlara bir bakalım. Şu soruları kendine bir sormalısın sevgili öğrencim:
- Hangi branşta durumlar iyi gitmiyor?
- Hangi konuyla aram buz gibi?
- Beni ders çalışmaktan alıkoyan bir özelliğim var mı?
- Kaygı konusunda kaygı düzeyim ne?
- Yapmaktan kaçınmam gereken davranış ve alışkanlıklarım var mı?
- Geliştirmem gereken yönlerim neler?
- Dışarıdan ne tür zayıflıklara sahip görünüyorum, bunların ne kadarında haklılık payı var?
Bu soruları ve daha fazlasını kendine sormanı rica ediyorum sevgili öğrencim. Kişinin kendisiyle yüzleşmesi çok zordur. Ya da kendine adil davranması. Fakat bu yüzleşmeyi yapmanı ve kendine karşı dürüst bir tavır takınmanı önemle rica ediyorum.
1.3. Opportunities: Fırsatlar
O harfi bireyin yani bizim vakamızda YKS öğrencisinin sahip olduğu fırsatları tespit etmesine yöneliktir. İçsel açıdan güçlü ve zayıf yanların ardından dışsal açıdan üzerimizde etkisi olan durumları tespit etmek de çok önemlidir. O halde bu fırsatları bir keşfedelim, değil mi? İşte sahip olduğun ya da elde etmek istediğin fırsatları tespit etmek için kendine bu soruları sorabilirsin:
- Beni avantajlı kılan imkanlarım neler?
- Çevresel açıdan bana avantaj sunan koşullar neler?
- Bu imkanlara en ekonomik biçimde nasıl erişebilirim? Yani minimum tasarruf ile?
- Her gün yaptığım şeyleri daha etkili/verimli kılmanın yolları neler?
Sevgili öğrencim, bazen elimizin altındaki imkanları ve fırsatları alışkanlık nedeniyle göremeyebiliyoruz. Mesela internet nimetinin zararlarına batıp da yararlarından istifade etmiyorsak ah ki ne ah! Mesela Youtube’da kaliteli konu anlatım videoları, ders çalışma, rutin ve düzen kurma adına motivasyon videoları mutlaka takip edilmeli. Bunun yanı sıra, instagram sadece şöyle bir takılmak, post paylaşmak için kullanılıyorsa hemen buna yeni bir bakış açısı getirilmeli, minik testler, kısa özetler paylaşan hesaplar yakın takibe alınmalı. Gibi gibi. Eldeki imkanları sonuna dek kullanmalı, uygun koşulları oluşturmak için de çabalamalı. Hadi bakalım göreyim sizi, aslanlarım kaplanlarım ^^
1.4. Threats: Tehditler
T harfi bireyin yani bizim vakamızda YKS öğrencisinin dışsal açıdan sahip olduğu tehditleri tespit etmesine yöneliktir. E hep fırsatlardan bahsedecek halimiz yok. Biraz gerçekçi olmak gerekirse, tehditler de az sayılmaz. O halde mevcut veya potansiyel tehditleri tespit etmek için şu soruları soralım mı kendimize?
- Sana zarar veren, seni aşan durumlar var mı? Arkadaş çevresi mesela? Ya da, ah o çılgın maçlar?
- İlerlemene engel olan koşullar/durumlar var mı? Ekonomik sorunlar mesela, ya da sağlık sorunları?
- Bu tehditlerin boyutu ne?
Sevgili öğrencim, bu tehditler hayatımızın heeeer döneminde irili ufaklı var olacaklar. Acıyla baş etmenin ilk yolu, acıyı kabullenmektir der çoğu doktor ve ruh bilimcisi. Bu nedenle değiştirmeye muktedir olamadığımız koşullar, ya da bizim deyimimizle tehditler, mutlaka her zaman olacaktır. Bu nedenle tehditler karşısında fırsatlara bir bakmalı, içimizdeki güçlü yanı harekete geçirmeliyiz. Diyelim ki kitaplar çok pahalı, yani öyle bişiy yok da, hadi diyelim ki var!!! Arkadaşlarınla dönüşümlü kullanmayı deneyebilirsin. Tabi size söylemesi kolay diyebilirsiniz, evet şu an öyle, çünkü o zor günler geçti benim ve akranlarım için, şimdi daha zor günler geldi, dermişim 🙂 Ama emin olun, hiçbir acı, hiçbir tehdit, hiçbir sorun kalıcı değil, hepsi daha iyiye ya da daha kötüye evrilmekte, evrilmek zorunda. Bu nedenle Zeyna, Zoro olacağız. Anlaştık mı?
Şimdi size bir PDF bırakacağım, kendi SWOT Analizinizi yapmanız için. Bunu bir doldurun bakalım. Kendinizi bir tanıyın sevgili YKS öğrencilerim. Sonraki yazımızda da bu veriler ışığında TOWS Analizi yapacağız. E durum tespiti yapıp bırakacak halimiz yoktu ya, eyleme geçmek en mühimi. Hadi bakalım kolay gelsin sevgili YKS öğrencilerim.